Poznajemy nasze zmysły: zmysł wzroku

Niektórzy muszą bez niego żyć, jednak jest to bardzo trudne. Za pośrednictwem wzroku do naszego organizmu dostarczanych jest nawet ponad 80% informacji z kraju i ze świata. Jego rola jest więc nie do przecenienia.

Wzrok jest przez wielu uważany za „króla zmysłów”. Nic w tym dziwnego. Możemy przecież nie słyszeć, nie mówić, a mimo to porozumieć się za pomocą gestów. Odbiór bodźców wzrokowych jest bowiem najbardziej bogaty ze wszystkich innych.

Wzrok pozwala śledzić ruchy obiektów i ciał, jest kluczowy w postrzeganiu rzeczywistości przez człowieka, dzięki temu zmysłowi możemy analizować różne procesy poznawcze. W relacjach międzyludzkich jest właściwie niezastąpiony. To zmysł obserwacji. Małe dzieci obserwując dorosłych, uczą się ich zachowania i naśladują ich. Za pomocą wzroku jesteśmy w stanie wyrazić właściwie każdą emocję, bez potrzeby wypowiadania żadnych słów. Druga osoba z pewnością trafnie odczyta nasze zamiary i aktualny stan emocjonalny. Wzrok odgrywa też niebagatelną rolę we wszelkim naszym działaniu praktycznym. Wszelkie czynności, bazujące na koordynacji wzrokowo-ruchowej odbywają się za pośrednictwem wzroku. Dzięki niemu jesteśmy również w stanie orientować się w przestrzeni.

Widzenie umożliwiają fotoreceptory, zlokalizowane w oku. Istnieją dwa rodzaje receptorów, pierwsze z nich potrafią określić kolor, drugie zaś oceniają jego jasność. Towarzyszą im struktury chroniące oko oraz usprawniające percepcję, takie jak rzęsy, brwi, powieki oraz narząd łzowy. Tak naprawdę widzimy z lekkim opóźnieniem, skutkuje to tzw. bezwładnością wzroku. Dzięki temu mamy wrażenie ciągłości ruchu obrazów, które w rzeczywistości są nieruchome (np. obrazów filmowych). Warto wspomnieć, że obraz, który otrzymujemy w siatkówce oka, na początku jest pomniejszony i zniekształcony. Dopiero dzięki działaniu kory mózgowej widzimy je w odpowiedni sposób.

Oko jest stale nawilżane i oczyszczane podczas mrugania. Częstotliwość mrugania nieco się zmienia wraz z wiekiem człowieka, noworodek mruga około 1-4 razy na minutę, nieco się ona zwiększa około 6. miesiąca życia, natomiast człowiek w wieku 15 lat ostatecznie osiąga poziom 15-20 mrugnięć na minutę, oczywiście w zależności od okoliczności. Np. długotrwałe siedzenie przed komputerem sprawia, że mrugamy bardzo mało, skupiając się na jednym, określonym obiekcie. Zbyt mało nawilżamy wtedy nasze receptory wzroku, co sprawia, że oczy wysuszają się, a nasz wzrok w rezultacie się pogarsza. Mrugnięcie ma na celu nie tylko nawilżenie powierzchni oka, ale również usunięcie wszelkich bakterii i zabrudzeń, znajdujących się na gałce ocznej.

Funkcję ochronną wobec naszego narządu wzroku, czyli oka, pełnią łzy. Nie tylko zwilżają one spojówkę i rogówkę ale również zawierają lipozym, który ma właściwości bakteriobójcze. Nasze oczy są ciągle narażone na wytężoną pracę, dlatego musimy o nie dbać. Warto tutaj pamiętać o kilku podstawowych zasadach: potrzebne jest nam odpowiednie oświetlenie,

przedmiot, który oglądamy, powinien być od nas w odległości nie mniejszej niż 30 cm, konieczna jest również prawidłowa pozycja ciała podczas czytania i pisania. Oczywistym jest również fakt, że musimy korygować istniejące wady wzroku.

Przyczyną wad wzroku jest najczęściej nieprawidłowy kształt gałki ocznej lub niezdolność soczewki do akomodacji. Do najczęstszych wad wzroku należą krótkowzroczność – powstaje w wyniku wydłużenia gałki ocznej, wskutek czego promienie świetlne skupiają się przed siatkówką, tworząc nieostry obraz. U osób z tą przypadłością stosuje się soczewki wklęsłe (rozpraszające), oznaczone znakiem „minus”. Dalekowzroczność, jak łatwo się domyślić, spowodowana jest z kolei przez skrócenie gałki ocznej, rezultatem czego jest skupianie się promieni świetlnych za siatkówką. Osobom z dalekowzrocznością poleca się soczewki wypukłe (skupiające), oznaczone znakiem „plus”. Jedną z częstszych wad wzroku jest również astygmatyzm – powstaje on przy nierównej krzywiźnie rogówki lub też soczewki. W wyniku tych zaburzeń oko nie może prawidłowo ogniskować promieni świetlnych, a poprzez to obraz jest zniekształcony. To zaburzenie wzroku koryguje się za pomocą soczewek cylindrycznych. Zazwyczaj towarzyszy mu dalekowzroczność lub krótkowzroczność.

Zmysł wzroku pełni w naszym organizmie niezmiernie istotne funkcje. Wiedzą o tym najlepiej osoby niewidome i niedowidzące, które doświadczają jego braku lub niedoboru. Jeśli pracujemy przed komputerem, powinniśmy pamiętać o regularnych przerwach. Nie przesadzajmy też z korzystaniem ze smartfonów. Dbajmy o oczy, w końcu mają nam służyć całe życie.

opracował Paweł Skibliewski

Baby photo created by javi_indy – www.freepik.com