Fonogesty
Fonogesty jest to metoda wspomagającej komunikacji powstała z myślą o rozwoju językowym dzieci z uszkodzonym narządem słuchu. Jest to polski system specjalnych gestów wspomagający percepcję sygnałów mowy, opracowany przez profesor Kazimierę Krakowiak. Jest oparty na metodzie anglojęzycznej znanej pod nazwą Cued Speech.
Metoda polega na wykonywaniu specjalnych ruchów jednej ręki. Ruchy te są połączone z głośnym mówieniem i jednoczesną artykulacją. Są odzwierciedleniem układów narządów mowy w czasie mówienia. Pozwala to precyzyjnie rozpoznawać wymawiane w tym czasie fonemy i odczytywać słowa i całe zdania. System fonogestów jest oparty na punktach w pobliżu aparatu artykulacyjnego tzw. lokacjach oraz specjalnym układzie palców. Cztery lokacje dłoni odpowiadają samogłoskom, a jedna lokacja spółgłoskom po których nie ma samogłosek.
Tempo mówienie może być naturalne, bądź zwolnione w takim stopniu, aby dostosować się do możliwości percepcyjnych dziecka. Prócz głośnego mówienia, ruchom ręki powinna towarzyszyć naturalna mimika i ekspresja na twarzy.
Zdaniem prof. Kazimiery Krakowiak zdolność do posługiwania się językiem dźwiękowym posiadają tylko te osoby, które mają zbudowany system fonologiczny, morfologiczny, semantyczny. Obserwacje kliniczne i badania przeprowadzone w Polsce przez profesor Kazimierę Krakowiak pozwalają wysunąć hipotezę, że systematyczne korzystanie z fonogestów buduje system autokorekcji wymowy i pozwala na samodzielne dostrzegania popełnianych błędów w języku mówionym. Koniecznością do stosowania fonogestów jest opanowanie systemu przez najbliższe środowisko dziecka w stopniu komunikatywnym.
Źródło: KRAKOWAIK K., Fonogesty jako narzędzie służące do rozwijania wyobrażeń słów u dzieci z uszkodzonym narządem słuchu [w:] Kosmos. Problemy Nauk Biologicznych, T. 47, NR 3, 1998
Zalety
- wspiera umiejętność odczytywania mowy z ust
- wspomaga umiejętność czytania i pisania
- uczy fonologii języka
- pozwala przekazać abstrakcyjne treści w przeciwieństwie do systemów opartych na geście i symbolach
- jest możliwe łącznie systemu fonogestów z językiem migowym
Wady
- zaburzone umiejętności planowania ruchu utrudniają wprowadzenie tej metody
- koniecznością sprawnej komunikacji jest znajomość systemu zarówno przez mówcę jak i odbiorcę komunikatu
- jest nieekonomiczny, zarówno mówca jak i odbiorca potrzebują więcej czasu
- wymaga sprawnej koordynacji ręka-usta, dzieci z niezintegrowanym odruchem Babkina mogą mieć trudność w opanowaniu tej metody
Literatura:
- Krakowaik K.., Fonogesty jako narzędzie służące do rozwijania wyobrażeń słów u dzieci z uszkodzonym narządem słuchu [w:] Kosmos. Problemy Nauk Biologicznych, T. 47, NR 3, 1998
2.Krakowiak K., Sękowska J., Mówimy z fonogestami. Przewodnik dla rodziców i przyjaciół dzieci i młodzieży z uszkodzonym słuchem, 1996, WSiP.
- Krakowiak K., Leszka J., Efekty wykorzystywania fonogestów w procesie formowania języka dzieci niesłyszących, [w:]Audiofonologia XVII, 2000